AYVAYI YEDİK

8.11.2024

Mevsiminde toplanan ayvalar, odalarda ve kilerlerde olgunlaşmaya bırakılır. Köylerde duvarlarımızı, raflarımızı süslerler aromatik kokularıyla. Ayvaların bulunduğu odalara ayva yemesek bile girer-çıkarız. Bu mekânlar, doğal parfüm kokularıyla ruhumuza enerji verirler.Mevsiminde toplanan ayvalar, odalarda ve kilerlerde olgunlaşmaya bırakılır. Köylerde duvarlarımızı, raflarımızı süslerler aromatik kokularıyla. Ayvaların bulunduğu odalara ayva yemesek bile girer-çıkarız. Bu mekânlar, doğal parfüm kokularıyla ruhumuza enerji verirler.
Ayva, iklimine özgü pembe veya beyaz çiçekli, iri armutlara benzeyen, olgunlaştıkça sararan bir meyvedir. Yeşil yaprak döken, ne büyük ne de küçük boylu bir ağacın ürünüdür. Ege havasında Aşk Tanrıçası Afrodit'e ithaf edildiğinden bu yana, bilinen ve çok sevilen bir meyvedir. Roma mitolojisinde de “Venüs Elması” olarak bilinir. Ayva sonbahar meyvesi olup, en iyi yeme mevsimi Ekim'den Mart sonuna kadardır. “Altın Elma” olarak da bilinen ayva, Antik Yunanistan'da sevgiyi, doğurganlığı ve gönenci simgeliyordu. Ayva çukur ve nemli toprakları daha çok sever. Aroması zengin olan bu meyve, çeşitli ırklara sahiptir. En ünlüleri ekmek ayvası ve bol sulu ekşi ayvasıdır. Toprağın ve iklimin durumuna göre verimliliği farklı, farklıdır. Toprağını ve iklimini seven ayva, daha büyük ve daha aromatik olur. Türkiye'de Ege Bölgesi'nde bulunan Gördes ve yöresinde yetişen ayvalar daha iri ve daha suludurlar. Son dönemlerde bu yörede ayva yetiştiriciliğinde artışlar gözlemlenmektedir. Gördes'in Kıranköy'ünde yıllardır adına festivaller düzenlenir.
Meyve ailesinden olan ayva, sağlığımızın en iyi müttefiklerindendir. Kış gecelerinde ailemiz ve konuklarımız için birlikte paylaştığımız dost bir besindir de. Tarlalarımızda yüzüne bakar dururuz. Uygun hasat zamanının belirlenmesi, renginin yeşilden altın sarısına dönüşmesiyle belli olur. Ayvaların yeşil renkli olanları olgunlaşmayanları olup, yüzeyinde tüyleri vardır. Bu tüyler meyvelerin olgunlaşmasıyla yok olur. Ayvalar tam olgunlaşmamışsa, tüketime pek uygun değildir. Olgunlaşmamış ayva yüksek tanen (buruk tat, biz ona kekire de deriz) içerir, hayvanlar bile yemez.
Ayva çok yönlü bir meyvedir. Çeşitli şekillerde işlenebilir, tatlılarda ve yemeklerde takviye edilir. Reçel, çeşitli tatlılar, komposto, ayva macunu olarak sofralarımıza renk katar. Ayrıca çiçeklerinden kolonyağı yapıldığını da unutmamak gerekir. Ayvanın çürüğü kaşık, kaşık yenir. Bu yalnızca ayva ve muşmulaya özgüdür. Çocukluğumda çürük ayva yüzünden çocuklar arasında hır-gürler olurdu ama tatlıya bağlanır, birlikte tüketilirdi.
Dilim, dilim kurutulan ayva kış aylarının vazgeçilmez çerezlerindendir. Yoksul Anadolu çocuklarının doğal çikolatasıdır. Hele, hele fırında pişirilen ayva en lezzetlisidir. Zengin vitaminler, eser elementler ve antioksidanlar içerdiği için besin değeri oldukça yüksektir. Bol tüketildiğinde cildi besler, yaşlanmayı önler. Bağışıklık sistemini destekler, sindirim sorunlarına yararlıdır. İçeriğinde sağlığımıza katkı yapacak birçok yararlı maddeler vardır. Özellikle, içeriğinde bulunan lift, antioksidanlar ve vitaminler sayesinde sağlığımıza destek olur.
Kış aylarında sıcak çayı ya da kompostosu bol tüketilir, öksürüğe çaredir. Ayva çekirdekleri iyice kaynatılıp suyu içildiğinde, kış hastalıklarına karşı bizleri korur. Rakı-şarap sofralarının da vazgeçilmezidir ayva. Çoğu zaman rakı-şarabın yanında tek tüfektir.
“Ayvayı soy da ye, elmayı say da” demiş atalarımız. Ayva, kabuğu soyulunca daha lezzetli olur ve kolay yutulur. Ayva yerken ya su kenarında olunmalı ya da yanımızda mutlaka su bulunmalıdır. Yerken ayva boğazınıza tıkılabilir. Bu tehlikeli olabilir. Böylesi durumlarda sıvı bir içecek ya da su size yardımcı olacaktır. Bu durumu asla hafife almamanızı salık verebilirim. Boşuna “ayvayı yedik” denilmemiştir.