Rekabet Hukukunda REWE Vakası

09.07.2025

Ülkenin en büyük süpermarket zincirlerinden biri olan REWE Group, Federal Rekabet Kurumu’nun (Bundeswettbewerbsbehörde – BWB) açtığı dava sonucunda 70 milyon Euro gibi rekor bir ceza ile karşı karşıya kaldı. Gerekçesi ise, rekabet otoritesinden onay almadan gerçekleştirdiği şirket alımı ve yeni mağaza açılışları—yani “gun-jumping” olarak adlandırılan fiil.Ülkenin en büyük süpermarket zincirlerinden biri olan REWE Group, Federal Rekabet Kurumu’nun (Bundeswettbewerbsbehörde – BWB) açtığı dava sonucunda 70 milyon Euro gibi rekor bir ceza ile karşı karşıya kaldı. Gerekçesi ise, rekabet otoritesinden onay almadan gerçekleştirdiği şirket alımı ve yeni mağaza açılışları—yani “gun-jumping” olarak adlandırılan fiil.Peki, nedir bu “gun-jumping”? Hangi hukuki temellere dayanır? Neden bu kadar yüksek bir ceza verildi ve bu karar ne anlama geliyor?Gun-Jumping nedir?Rekabet hukukunda “gun-jumping”, şirket birleşmeleri veya devralmaları sürecinde, yetkili rekabet otoritesinden onay alınmadan işlem yapılması anlamına gelir. Örneğin, bir şirketin diğerini devralması planlanıyorsa, bu devralma ancak ilgili otoritenin onayıyla hayata geçebilir. Ancak bazı şirketler, bu onay süreci tamamlanmadan fiilen birleşmeyi başlatıyor, örneğin:● Ortak fiyatlama stratejileri yürürlüğe koyuyor,● Mağazaları birleştiriyor,● Operasyonel kontrolü devralıyor.Bu tür davranışlar, henüz tamamlanmamış bir birleşmenin rekabeti fiilen zedelemesine yol açabileceği için ciddi şekilde cezalandırılıyor.REWE kararı bir dönüm noktası mı?Avusturya Yüksek Kartel Mahkemesi (Kartellobergericht), REWE’nin yeni mağaza açmadan önce rekabet otoritesine bildirimde bulunması gerektiğini ancak bunu yapmadığını tespit etti. Şirketin, bölgede faaliyet gösteren başka bir süpermarket zincirinin mağazalarını devralarak fiilen birleşme gerçekleştirdiği ancak bu işlemi ihmalen ya da kasıtlı olarak yetkililere bildirmediği ortaya çıktı.70 milyon Euro’luk ceza, sadece Avusturya için değil, Avrupa geneli için de emsal teşkil edebilecek düzeyde. Avrupa Komisyonu’nun da benzer davalarda geçmişte ceza verdiği olmuştu; ancak bu denli yüksek ve sert bir yaklaşım, özellikle yerel otoritelerin ciddiyetini göstermesi bakımından dikkat çekici.Hukuki dayanaklarAvusturya’da birleşme kontrolleri Kartellgesetz 2005 (KartG) kapsamında düzenlenmiştir. Bu yasa, belirli büyüklükteki işlemler için ön bildirim yükümlülüğü getirir. Yani şirketler birleşmeden önce, rekabet kurumu tarafından bir ön inceleme yapılmalı ve işlem onaylanmalıdır.REWE davasında, işlem bildirimsiz olarak yürürlüğe girdiği için şu kurallar ihlal edildi:● KartG § 17: Bildirime tabi birleşmelerin rekabet otoritesi onayı olmadan yürürlüğe konması yasaktır.● KartG § 29: Bildirim yapılmadan tamamlanan işlemlere ağır para cezaları uygulanabilir.Caydırıcılığın artırılması mı, aşırı sertlik mi?Bu kararın ardından bazı çevreler, cezaların bu kadar yüksek tutulmasının yatırımcıları caydırabileceği görüşünü dile getirdi. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için yüksek cezaların, birleşme stratejilerini gözden geçirmeye zorlayabileceği endişesi var.Ancak diğer uzmanlar, bu kararın özellikle büyük şirketlerin ‘kural tanımamazlığı’na karşı net bir mesaj verdiğini savunuyor. Eğer şirketler, işlemleri gerçekleştirdikten sonra cezayı sadece “işletme maliyeti” olarak görürse, sistem işlevsiz hale gelir. Bu nedenle: Ceza, suçu özendirmeyecek kadar caydırıcı olmalı. Bu düşünce, özellikle AB genelinde rekabet hukukunun dayandığı temel ilkelerden biridir.Avrupa Birliği PerspektifiAvusturya’daki bu karar, yalnızca ulusal hukuk çerçevesinde değil, Avrupa Birliği birleşme kontrol rejimi açısından da büyük önem taşıyor. AB’nin ilgili düzenlemeleri, özellikle 2004/139/EC sayılı AB Birleşme Tüzüğü, benzer yükümlülükleri içeriyor. Avrupa Komisyonu da daha önce Fransız şirketi Altice’e 124,5 milyon Euro, Canon’a ise 28 milyon Euro ceza vermişti. Ancak bu davalarda da şirketler işlemi tamamlamadan önce fiilen bazı kontrol adımlarını devreye sokmuştu—tıpkı REWE vakasında olduğu gibi.Türkiye ile KıyaslamaTürkiye’de de Rekabet Kurumu tarafından benzer şekilde ön bildirim yükümlülüğü ve cezai yaptırımlar düzenlenmiştir. 2022 yılında Rekabet Kurulu, henüz onay alınmadan devralma işlemlerini fiilen başlatan bazı holdinglere para cezası vermişti.Bu nedenle REWE kararının, yalnızca Avusturya için değil, global rekabet hukukunun ortak hassasiyetlerini yansıttığı da söylenebilir.