COVID AŞISINDA SON DURUM

14.10.2020

Birleşmiş Milletler bünyesinde çalışmalarını sürdüren ve özellikle Covid-19 salgını döneminde yaptıkları açıklamalar ile dikkatleri üzerine çeken Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünya genelinde 170’den fazla koronavirüs aşısı üretiliyor.Birleşmiş Milletler bünyesinde çalışmalarını sürdüren ve özellikle Covid-19 salgını döneminde yaptıkları açıklamalar ile dikkatleri üzerine çeken Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünya genelinde 170’den fazla koronavirüs aşısı üretiliyor.Normalde uzun yıllara ve kapsamlı testlere ihtiyaç olan aşı üretim sürecinde bilim insanları 12-18 aylık bir süreç öngördüklerini daha önce açıklamıştı. Geliştirilen koronavirüs aşıları, virüsü taklit ederek insan vücudunda bir savunma mekanizması yaratıyor ve dolayısıyla bağışıklık sistemini kuvvetlendiriyor.Milyonlarca insanın yaşamını riske atmamak için üst düzey testlerden geçen koronavirüs aşılarından şu an sadece 5 tanesine “acil durumda kullanım” izni verildi. Çin’den ve Rusya’dan 5 aşıya izin verilirken bunların üçüncü faz denemelerindeki sonuçların henüz netleşmemesi bilim insanlarının kafasında soru işareti yaratmaya devam ediyor.Şu an dünyada 142 aşı, klinik öncesi süreçte. Bu aşılar henüz insanlar üzerinde denenmezken çok az sayıda denek üzerinde denenen 1’inci fazdaki aşıların sayısı ise 29. Biraz daha geniş bir denek ve gönüllü kitlesi üzerinde denenen 2’nci fazdaki aşı sayısı ise 18 olarak kayıtlara geçti.Çok sayıda insan üzerinde denenen üçüncü faz aşıların sayısı ise 9. Bunlardan 5’ine acil durumda kullanım onayı verilirken, aşı yarışındaki son durum şu şekilde:MODERNA: 2021’NİN BAŞINDAABD merkezli ilaç şirketi Moderna’nın geliştirdiği aşı üçüncü fazda… Henüz denemelerin devam ettiği aşı ile ilgili 17 Eylül’de Moderna aşıların güvenli ve etkili olduğuna dair çalışma detaylarını kamuoyu ile paylaşmıştı. Moderna, yeterli sayıdaki gönüllünün Covid-19 olmasını bekleyerek, bunlardan kaçının aşı olduğunu belirleyerek etkisini ve güvenliğini netleştirmeyi planlıyor. Yetkililer bu sürecin 2020’nin sonu ya da 2021’in başına kadar sürebileceğini vurguladı.BIONTECH-PFIZER: BİR TÜRK YÖNETİYORAlmanya merkezli biyoteknoloji şirketi ile BioNTech ile ABD merkezli ilaç şirketi Pfizer’ın Çinli ilaç üreticisi Fosun Pharma ile geliştirdiği aşı da üçüncü fazda… Türk bilim insanı Uğur Şahin’in CEO’luk görevini üstlendiği BioNTech ve Pfizer gönüllüler üzerindeki denemelerin devam ettiğini açıklayarak ABD, Arjantin, Brezilya ve Almanya’da sürecin sürdüğünü vurgulamıştı. Geliştirilen aşının iki dozluk olması bekleniyor. Pfizer, bu ay içerisinde yaptıkları açıklamada, aşının işe yarayıp yaramayacağına dair net sonucun Ekim ayında belli olacağını duyurmuştu. Eğer aşı onay alırsa Pfizer 1.3 milyar dozu 2021’nin sonuna kadar hazırlayabileceğini de açıklamıştı.ASTRAZENECA-OXFORD ÜNİVERSİTESİ: ARA VERİLDİ VE TEKRAR BAŞLADIBüyük umutlar bağlanan bir diğer aşı ise AstraZeneca ile Oxford Üniversitesi’nin geliştirdiği aşıydı… İnsanlar üzerinde denenmesine rağmen gönüllülerden birinde çok ciddi yan etkilerin görüldüğü aşı çalışması geçen haftalarda durdurulmuştu. Veriler ve aşının etkileri incelendikten sonra testler İngiltere ve Brezilya’da 12 Eylül’de tekrar başladı. Fakat diğer ülkelerde çalışmalar askıya alındı. Bütün incelemeler sonunda tekrar başlatıldıMCRI: 1900’LERDEN AŞI DENENİYORAvustralya’daki Murdoch Children’s Research Institute (Murdoch Çocuk Araştırmaları Enstitüsü) corona virüsüne karşı etkili bir aşı için kollarını sıvayan kurumlardan biri… Avustralya’da üçüncü faz denemelerin devam ettiği süreçte 1900’lerin başında geliştirilen BCG aşısını (Bacillus Calmette-Guerin) deniyor. Vereme karşı bir miktar koruma sağlayan aktif aşının corona virüsüne karşı etkisini inceleyen uzmanlar bu konuda umutlu olduklarını duyurdu.ONAY ALAN AŞILARÇin ve Rusya’dan toplam 5 aşı, “acil durumlarda kullanım” için onay aldı… Bunlar arasında Çin şirketi CanSino Biologics’in geliştirdiği aşı dikkat çekiyor. Çin ordusu, gerekli durumlarda kullanılmak üzere aşıya onay verirken, Suudi Arabistan ve Pakistan’da test çalışmaları devam ediyor.Rusya’daki Gamaleya Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen aşı, uluslararası kamuoyunda büyük sansasyon yarattı… Zira Rusya henüz denemeleri tamamlanmadan bu aşıya tescil verdi. Genetiğiyle oynanmış corona virüsleri Ad5 ve Ad26 kullanılan aşı hakkında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Benim kızım da kullandı. Ateşi yükseldi ama sonra normale indi. Başka bir yan etkisi olmadı” demişti.Çinli Sinovac Biotech şirketi de Temmuz ayında onay alan aşılardan birini geliştirdi. Halen test sürecinin devam ettiği aşı ile birlikte Wuhan Biyolojik Ürünler Enstitüsü ve Pekin Biyolojik Ürünler Enstitüsü’nün geliştirdiği aşılar onay alan ama halen test sürecinin devam ettiği aşılar.Koronavirüs aşısı denemesi katılımcıları, aşının yan etkisi olarak gün boyu süren yorgunluk, ateş ve baş ağrılarını bildirirken, yaşadıklarının buna değdiğini söyledi.

CNBC'de yer alan habere göre, yüksek ateş, vücut ağrısı, baş ağrısı ve bitkinlik, Moderna ve Pfizer’in koronavirüs aşı denemelerine katılanların aşıları yapıldıktan sonra hissettiklerini söyledikleri semptomlardan bazıları. Semptomlar rahatsız edici ve zaman zaman yoğun olsa da, genellikle bir gün sonra ya da daha kısa sürede kayboldu.AŞI YAPTIRANLARIN ANLATTIKLARI (Kaynak Habertürk)Moderna'nın aşı denemesi katılımcısı olan Luke Hutchison, gece yarısı titreme ve ateşle uyandı. Pfizer'in adayını test eden başka bir koronavirüs aşısı denemesi katılımcısı ise, benzer şekilde titreyerek uyandı, titreme o kadar şiddetliydi ki, ikinci dozu aldıktan sonra bir dişi kırıldı.Her iki aşıda da yüksek ateş, vücut ağrıları, kötü baş ağrıları ve yorgunluk beş katılımcının semptomlarından birkaçıydı.Görüşmelerde, üçü Moderna'nın aşı çalışmasında ve ikisi Pfizer'in son aşama denemelerinde olmak üzere beş katılımcının tümü, kendilerini koronavirüse karşı korumak için bu rahatsızlığa değdiğini düşündüklerini söyledi. Aşı denemelerine katılan dört kişi kimliğinin açıklanmamasını istedi.ÇİFT KÖR ÇALIŞMASI UYGULANDIFaz 3 denemeleri, aşıların dağıtımının onaylanmasını sağlamak için gereken son kritik adım. Dünya çapında en az 41 Covid-19 aşısı insan denemelerinde ancak yalnızca dört ABD destekli aday üçüncü aşamada: Moderna, Pfizer, AstraZeneca ve Johnson & Johnson. Sağlık yetkilileri, yıl sonuna kadar en az bir güvenli ve etkili aşıya sahip olmayı bekliyorlar.Her birinde 10 binlerce katılımcının bulunduğu denemelerde çift kör çalışması uygulandı yani hastaların bir kısmı plasebo aldı ve hastalar hangi tedaviyi gördüklerini bilmiyorlardı. Aynı şekilde aşıyı uygulayan sağlık çalışanı da bilmiyordu. Açıklanan bazı semptomların ilgisiz bir hastalığa atfedilmesi mümkün olsa da, Moderna ve Pfizer'in birinci faz denemelerinde bazı katılımcılar hafif Covid-19 semptomları yaşadığını söyledi. Ancak Pfizer, vakaların çok azında olduğunu söyledi. Denemeler devam ediyor, bu nedenle aşı yapılan katılımcıların yan etkileri rapor edilecek.15 EYLÜL'DE İKİNCİ AŞI YAPILDIKTAN SONRA... Utahlı 44 yaşındaki biyolog Hutchison'ın, 18 Ağustos'ta ilk aşı yapıldıktan sonra, çok yüksek olmasa da ateşi çıktı ve birkaç gün devam etti. 15 Eylül'de ikinci kez aşılandıktan sekiz saat sonra, ateş, titreme, şiddetli baş ağrısı ve nefes darlığı yaşayarak yataktan çıkamadığını kaydetti. Aşının yapıldığı kolundaki ağrıyı "omzumda bir kaz yumurtası vardı" şeklinde tanımladı. O gece neredeyse hiç uyumadı ve beş saat boyunca ateşinin 37.7 üzerinde olduğunu söyledi.Hutchison, 12 saat sonra normale döndüğünü ve enerji seviyesinin geri döndüğünü söyledi. Hutchison, "İşe yarayacağına çok güveniyordum ve çözüme katkıda bulunmak istedim" dedi.Şirketin tepkisinden korktukları için isimlerini gizli tutmak isteyen Moderna aşı çalışmasındaki diğer iki katılımcı da benzer yan etkileri bildirdi. Yine, Pfizer denemesindeki bir katılımcı da beklediğinden daha şiddetli semptomlar yaşadığını söyledi.İLAÇ ŞİRKETLERİ O YAN ETKİLERİ KABUL ETTİModerna ve Pfizer, aşılarının kas ağrısı, titreme ve baş ağrısı gibi hafif Covid-19 ile ilişkili semptomlara benzer yan etkilere neden olabileceğini kabul etti. Şirketler klinik deneylerde ilerledikçe, birkaç aşı üreticisi, daha şiddetli reaksiyon raporlarının ardından en yüksek dozlardan vazgeçtiler.New York'taki Mount Sinai'den bulaşıcı hastalık uzmanı Florian Krammer, Twitter'da Moderna'nın birinci aşama denemesinde bildirilen yan etkilerin "tatsız ama tehlikeli olmadığını" söyledi. Çocukların ve hamile kadınların benzer semptomları yaşayıp yaşamayacağı ise henüz belli değil."İKİNCİ DOZDAN SONRA BİR GÜN İZİN ALMANIZ GEREKEBİLİR"Moderna'nın aşı çalışmasındaki Kuzey Carolinalı 50'li yaşlarındaki bir kadın, ateşi olmadığını ancak kötü bir migren geçirdiğini ve bu nedenle bir gün boyunca bitkin olduğunu ve odaklanamadığını söyledi. Ertesi gün bir migren ilacı aldıktan sonra daha iyi hissettiğini söyledi, ancak Moderna'nın insanlara ikinci doz alındıktan sonra bir gün izin almalarını söylemesi gerekebileceğini kaydetti.Başka katılımcıların da benzer deneyimler paylaştığını söyledi. Grup üyelerinin ayrıca kolda tetanoz aşısına benzer bir ateş ve ağrı bildirdikleri, ağırlık kaldırmamaları ve egzersiz yapmamaları gerektiği söylendi.Rahatsız olmasına rağmen, görünen yan etkilerin Covid-19 almama riskine değer olduğunu söyledi.20'li yaşlarının sonundaki bir Maryland katılımcısı ise, ilk aşıdan sonra mide bulantısı yaşadığını söyledi, ancak ikinci aşıdan sonra saat 1'de titreme ve 40 derece ateşle uyandığını söyledi. Ateş düşürücü aldıktan sonra ateşinin düştüğünü, ancak saat 20.00'ye kadar sürdüğünü söyledi."40 derece ateş oldukça yüksek olduğu için hastaneye gitmem gerekip gerekmediğinden emin değildim. Ama onun dışında, sorun yoktu" diye konuştu.