Laktoz nedir, intoleransı neden olur?

12.05.2021

Laktoz, süt ve süt ürünlerinde bulunan baskın bir şeker türüdür. Laktoz intoleransı ise laktozu sindirememe durumudur. Yaygın olarak görülen rahatsızlık, ince bağırsakta laktozu parçalayan laktaz ismindeki enzim miktarındaki eksiklikten kaynaklanır. Laktoz intoleransı olan kişiler laktozlu besinler tükettikleri zaman sindirim problemleri yaşarlar ve bu da yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Rahatsızlık, besinlerin tüketiminden birkaç saat sonra şişkinlik, bağırsakta gaz oluşumu ve karın ağrısı şekildeki belirtilerle kendini gösterir. Bazı hastalarda bulantı, kusma ve ishal gibi şikâyetler de görülebilir. Kesin bir tedavisi olmasa da uygun diyetlerle belirtileri kontrol altına almak ve hayat standartlarını arttırmak mümkündür.Laktoz, süt ve süt ürünlerinde bulunan baskın bir şeker türüdür. Laktoz intoleransı ise laktozu sindirememe durumudur. Yaygın olarak görülen rahatsızlık, ince bağırsakta laktozu parçalayan laktaz ismindeki enzim miktarındaki eksiklikten kaynaklanır. Laktoz intoleransı olan kişiler laktozlu besinler tükettikleri zaman sindirim problemleri yaşarlar ve bu da yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Rahatsızlık, besinlerin tüketiminden birkaç saat sonra şişkinlik, bağırsakta gaz oluşumu ve karın ağrısı şekildeki belirtilerle kendini gösterir. Bazı hastalarda bulantı, kusma ve ishal gibi şikâyetler de görülebilir. Kesin bir tedavisi olmasa da uygun diyetlerle belirtileri kontrol altına almak ve hayat standartlarını arttırmak mümkündür.Laktoz nedir?Laktoz, insan ve hayvan sütünde doğal olarak bulunan ana karbonhidrattır. Glikoz ve galaktoz isimli basit şekerlerin birleşmesiyle oluşan bir şeker molekülüdür. Süt şekeri olarak da bilinir. Laktozun bağırsaktan ve vücuttan emilebilmesi için, önce glikoza ve galaktoza bölünmesi gerekir. Glukoz ve galaktoz daha sonra ince bağırsakları kaplayan hücreler tarafından emilir. Laktozu glikoza ve galaktoza bölen enzime laktaz denir ve ince bağırsağı kaplayan hücrelerin yüzeyinde bulunur.Fizyolojik ve fonksiyonel özellikleri nedeniyle, endüstriyel olarak da üretilen laktoz, günümüzde çok sayıda gıda maddesinde ve ilaç endüstrisinde kullanılmaktadır.Laktozun yapısı ve özellikleriLaktoz fazla tatlı bir şeker değildir (çay şekeri olan sakkarozun %15’i kadar). Çözünürlüğü kendisini oluşturan monosakkarit bileşenlerinden (glikoz ve galaktoz) ve diğer çoğu şekerden daha düşüktür. İnce bağırsakta salınan laktaz florizin hidrolaz isimli enzim tarafından parçalanarak metabolize edilir. Laktozun sindirimi sonrası açığa çıkan glukoz ve galaktoz ise emilerek kana geçer ve vücutta enerji kaynağı olarak kullanılır.Laktozun faydalarıBağırsaklardan emilerek vücutta enerji sağlayan önemli bir karbonhidrattır. Çalışmalar laktozun karaciğer yağlanmasını engellediğini göstermiştir. Kalsiyum, magnezyum, çinko ve fosforun emilimine yardımcı olur. İnsan bağırsağındaki dost bakterilerin gelişimini destekler. Dost bakterilerin gelişmesi, sağlıklı bir sindirim sistemi için gereklidir. Laktozda bulunan basit şeker galaktoz, beynin ve sinir sistemi için önemlidir.Laktoz ne işe yarar?Sütteki laktozun konsantrasyonu, sütün içerisinde bulunan yağ ve protein miktarı ile ters orantılıdır. Yani yağ ve protein içeriği inek sütünden düşük olan anne sütü, daha yüksek düzeyde laktoza sahiptir. İnek sütündeki laktozun oranı %4-5 iken anne sütünde bu oran %7’dir. Bu da bebeğin beslenmesinde gerekli olan karbonhidrat ihtiyacını karşılar.İnek sütüyle beslenen bebeklerde ise ilave karbonhidrat desteği gereklidir. Laktoz ayrıca bağırsak bakterileri yardımıyla B1, B2, B6 vitaminlerinin sentezlenmesinde kullanılır. Kalsiyumun emilimini de önemli oranda artırarak kemik sağlığına katkı sağlar.Laktoz içeren besinlerLaktoz sadece anne sütü ve inek sütünde değil koyun ve keçi sütünde de bulunur. Süt dışında yoğurt, peynir, tereyağı, süt kreması, kefir, süt tozu, dondurma gibi sütten yapılan besinlerde de vardır. Suda çözünebilen bir bileşiktir ve sert peynirin üretimi sırasında peynir altı suyuna geçer. Bu sebeple sert peynirlerde daha düşük oranda bulunur.Laktoz intoleransı nedir?Laktoz-intoleransı, vücudun süt ve süt ürünlerinde bulunan laktozu sindiremediği, toplumda yaygın olarak görülen bir sindirim sorunudur. Laktoz emilim bozukluğu olarak da bilinir. Rahatsızlık, ince bağırsak hücrelerinde laktozu sindirmekle görevli laktaz adındaki enzimin eksikliği nedeniyle ortaya çıkar. Her yaşta görülebilse de en sık olarak 20 ila 40 yaşları arasında gelişir. Beş yaş altı çocuklarda ise çok nadir rastlanır.Laktoz alerjisi, direnciLaktoz intoleransı, laktoz alerjisi ya da direnci ile aynı değildir. Besin alerjileri, bağışıklık sisteminizin belirli bir yiyeceğe tepki göstermesinden kaynaklanır. Alerji vücutta kızarıklık, hırıltı ve kaşıntı gibi semptomlara neden olur. Bir şeye alerjiniz varsa, bunun küçük bir miktarı bile reaksiyonu tetiklemek için yeterli olabilirken, intoleransı olan çoğu kişi problem yaşamadan belirli miktarlarda laktozu tüketebilir.Laktoz intoleransı neden olur?Vücut, ince bağırsaklarda laktaz denilen bir enzim kullanarak laktozu sindirir. Bu enzim laktozu glikoz ve galaktoz adı verilen iki şekere böler ve bu şekerler kan dolaşımına kolayca emilebilir. Laktoz intoleransı olan insanlar ise yeterince laktaz üretmezler. Bu nedenle bağırsaklardan emilmeyen laktoz, sindirim sisteminde kalır ve bakteriler tarafından fermente edilerek belirtilere neden olur. Dört tip laktoz intoleransı vardır ve hepsinin nedenleri farklıdır: