Basın Özgürlüğü Günü

10.05.2024

Avusturya, Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü'nün (ROG) son basın özgürlüğü endeksinde 32. sıraya geriledi. Örgütün Cuma günü yaptığı açıklamaya göre bu, ülkenin bugüne kadarki en kötü sonucu. Bunun nedenleri reklamların dağıtımından ORF komitelerinin atanmasında siyasi etkiye kadar uzanıyor. Henüz yürürlüğe girmemiş olan Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası'ndan ise olumlu bir şekilde bahsedildi.Avusturya, Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü'nün (ROG) son basın özgürlüğü endeksinde 32. sıraya geriledi. Örgütün Cuma günü yaptığı açıklamaya göre bu, ülkenin bugüne kadarki en kötü sonucu. Bunun nedenleri reklamların dağıtımından ORF komitelerinin atanmasında siyasi etkiye kadar uzanıyor. Henüz yürürlüğe girmemiş olan Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası'ndan ise olumlu bir şekilde bahsedildi.
On yıl önce ülke hala on ikinci sıradaydı. Bir önceki yıl Avusturya, STK'nın uluslararası basın özgürlüğü endeksinde 29. sırada yer alıyordu. 2024 yılında Avusturya, Moldova'nın arkasında ve Moritanya'nın önünde, “yeterli” olarak sınıflandırılan ülkelerin ortasında yer alıyor. Sadece sekiz ülke “iyi” durumda olarak değerlendirilmiştir. Basın Özgürlüğü Endeksi'nin 22. baskısı dünya çapında toplam 180 ülkeyi kapsıyor.
ROG Avusturya Başkanı Fritz Hausjell'e göre Avusturya'nın gerilemesinin pek çok nedeni var. Yargı, “iktidardaki ÖVP partisi ile bir dizi büyük medya kuruluşu arasındaki son derece sorunlu yakın ilişkileri ve şüpheli yolsuzluk uygulamalarını” soruşturuyor. Buna ek olarak, yargı şu anda FPÖ'nün olası reklam yolsuzluklarındaki rolünü de araştırıyor.
Medya Şeffaflık Yasası'nda yapılan bir değişiklik, bazı gazetecilik medyasını kontrol etmek için “cömert hükümet reklamlarının eleştirilmeden tahsis edilmesini” engellemedi. Hausjell aynı zamanda ÖVP ve FPÖ'nün aktivist oldukları iddiasıyla bireysel gazetecilere saldırdığını söyledi. Hausjell ayrıca, bir parti etkinliğinde güvenlik görevlisi tarafından kafasına kelepçe vurulan bir muhabir vakasında olduğu gibi, medya çalışanlarına yönelik fiziksel saldırılara da değindi.
Hausjell, hükümetin Anayasa Mahkemesi'nin (VfGH) ORF komitelerinin atanmasında çok fazla etkisi olduğu yönündeki kararına henüz bir yasa değişikliği ile yanıt vermemiş olmasını eleştirdi. ÖVP bunun yerine soruşturma dosyalarından alıntı yapılmasının yasaklanmasını savundu. Cumhuriyetin kendi gazetesi “Wiener Zeitung” ve ÖVP'nin parti gazetesi “Oberösterreichisches Volksblatt ‘ın basılı yayınına son verilmesi nedeniyle günlük gazete sayısı geçen yıl 14’ten 12'ye düşmüştü.
Henüz yürürlüğe girmemiş olan Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmiştir. Dijitalleştirme fonunun mevcut medyaya dağıtılması da, tahsis süreci şeffaf olmasa bile, prensipte olumlu karşılandı.
Endeks beş göstergeye dayanmaktadır: siyasi bağlam, ekonomik bağlam, yasal çerçeve, sosyo- kültürel bağlam ve güvenlik. Avusturya 90.5 puanla (1.3 puan artışla) güvenlik açısından en iyi performansı göstermiştir. Yasal çerçeve de hafif bir ilerleme göstermiştir (1,1 puan artışla 78,5 puana yükselmiştir).
En büyük düşüş 8,8 puanla (75,3 puan) sosyo-kültürel bağlamda görülürken, bunu beş puanlık düşüşle (69 puan) siyasi bağlam izledi. Avusturya'nın en zayıf performans gösterdiği alan ise medyanın ekonomik durumu oldu (60,2 puan, eksi 1,7 puan).
Norveç ise üst üste sekizinci kez sıralamanın başında yer alıyor. Norveç'i Danimarka, İsveç, Hollanda, Finlandiya ve Estonya takip ediyor. Portekiz ve İrlanda'da olduğu gibi burada da basın özgürlüğü “iyi” düzeyde. Ancak küresel perspektiften bakıldığında, Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü “medyanın bağımsızlığına destek ve saygıda endişe verici bir kötüleşme” tespit etmektedir.